سوالات حقوقی(افزایش و کاهش سرمایه)
افزایش و کاهش سرمایه شرکت به چه معناست؟
شرکت های تجاری هنگام ایجاد شدن با توجه به برآورد هزینه ها و نیازشان جهت اجرای موضوع قرارداد بر مبنای عوامل و شرایط موجود ، سرمایه خود را تعیین می کنند. امکان دارد این عوامل و شرایط بعدها تغییر کند و باعث تجدید نظر در میزان سرمایه به صورت افزایش و یا کاهش آن شود. افزایش قیمت خدمات و یا کالاها و مواد اولیه و یا توسعه موضوع قرارداد بیش از حد پیش بینی شده از دلایل افزایش سرمایه شرکت بوده و کاهش قیمت عوامل مذکور ، کسب امتیازات مالی بدون اینکه پولی بابت آن ها پرداخت شود یا با قیمت کمتر ( مثل زمین ، کارخانه و غیره ) از دلایل کاهش سرمایه شرکت خواهد بود.
افزایش سرمایه شرکت چگونه حاصل می شود؟
افزایش سرمایه شرکت به معنای افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت یا به عبارت دیگر افزایش تعداد سهام منتشره توسط شرکتهای سهامی می باشد.
شرکت ها هنگامی که جهت فعالیتهای جدید یا توسعه فعالیتهای قبلی نیاز به نقدینگی دارند از یکی از مزایای حضور در بورس یعنی اقدام به افزایش سرمایه مینمایند. تامین مالی از روش های مختلفی مانند آورده نقدی، استفاده از پس انداز سال های گذشته، صرف سهام و یا ترکیبی از موارد ذکر شده انجام میگیرد. جالب است بدانیم یک شرکت چگونه و طی چه مراحلی میزان سرمایه خود را افزایش میدهد. معمولا پس از پیشنهاد هیئت مدیره و ارائه طرح توجیهی و مشخص کردن روش و محل سرمایه گذاری و میزان افزایش سرمایه، این افزایش به مقدار مشخص به تصویب مجمع عمومی فوق العاده میرسد. پس از آن در اختیار هیئت مدیره قرار می گیرد و این هیئت پس از طی مراحلی با جلب رضایت سازمان بورس اوراق بهادار اقدام به ثبت افزایش سرمایه شرکت مینماید.
تغییر در سرمایه شرکت در صورتی امکان پذیر است که مجمع فوق العاده سهامداران شرکت آن را صلاح بدانند. طبق مواد 83 84 و 85 قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران لازم به ذکر است که این مجمع فوق العاده با حضور بیش از نیمی از سهام دارای حق رای و در نوبت دوم دعوت، با حضور بیش از یک سوم سهام به حد نصاب قانونی می رسد. تصمیمات مجمع فوق العاده نیز با اکثریت دو سوم آرا در جلسه رسمی معتبر می باشد.
کاهش سرمایه شرکت چگونه حاصل می شود؟
همانطور که سرمایه شرکت ممکن است افزایش یابد ممکن است گاهی کاهش پیدا کند.
کاهش سرمایه شرکت به دو طریق امکان پذیر می باشد:
کاهش تعداد سهام: در اینصورت بعضی از شرکا قیمت اسمی سهم خود را دریافت و با کسب رضایت از شرکت خارج میشوند.
کاهش مبلغ اسمی سهام: بعنوان مثال سهام ده هزار ریالی به پنج هزار ریال کاهش پیدا کرده و مازاد آن به صاحبان سهام بازگردانده می شود.
نکته مهم و قابل توجه اینست که خرید سهام شرکت توسط همان شرکت ممنوع می باشد ، چون در این صورت بدون اینکه کاهش سرمایه آگهی شود سرمایه شرکت کاهش پیدا می کند.
کاهش اختیاری سرمایه شرکت چگونه است؟
هنگامی که شرکت به زودی موفق به انجام هدف و منظور خود نمیشود و بیش از مبلغ مورد نیاز سرمایه در اختیار دارد، میتواند قسمتی از سرمایه خود را کاهش داده و به شرکاء باز گرداند.
طبق ماده 189 اصلاحی مجمع عمومی فوق العاده شرکت قادر خواهد بود به پیشنهاد هیئت مدیره درباره ی کاهش سرمایه شرکت به طور اختیاری تصمیم گیری کند. به این شرط که در اثر کاهش سرمایه به تساوی حقوق سهام لطمه ای وارد نشود و سرمایه شرکت کمتر از حداقل مبلغ مشخص شده نشود. یعنی بر اثر کاهش ، سرمایه شرکت در شرکتهای سهامی از پنج میلیون ریال و در شرکتهای سهامی خاص از یک میلیون ریال کمتر نباشد.
نکات مهم درباره کاهش اختیاری سرمایه شرکت:
پیشنهاد هیات مدیره در رابطه با کاهش میزان سرمایه شرکت باید حداقل 45 روز قبل از تشکیل مجمع عمومی فوق العاده به بازرسان ابلاغ شود.
پیشنهاد هیات مدیره باید شامل گزارشی درباره امور شرکت از ابتدای سال مالی که مجمع عمومی ترازنامه قبل از آن تصویب نموده به همراه توجیه لزوم کاهش سرمایه باشد.
بازرسان شرکت باید بعد از دریافت پیشنهاد هیات مدیره نظر خود را به مجمع عمومی فوق العاده گزارش دهند.
تصمیم مجمع عمومی فوق العاده برقرار جهت کاهش سرمایه باید حداکثر طی مدت یک ماه در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می شود آگهی گردد.
هریک از طلبکاران که طلب آنها متعلق به زمان قبل از نشر آگهی فوق باشد می توانند طی مدت دو ماه از تاریخ نشر آخرین آگهی شکایت خود را بابت کاهش سرمایه به دادگاه مربوطه ارائه نمایند.
در صورتیکه بر اساس نظر دادگاه اعتراض وارده تشخیص داده شود ، شرکت باید جهت تامین طلب شاکی وثیقه ای که به نظر دادگاه کافی باشد بسپارد که اگر غیر ازین عمل نماید، دین مشخص شده و دادگاه حکم به پرداخت آن می دهد.
تا مدت دو ماه از تاریخ انتشار آگهی و در صورت وجود شاکی قبل از اتمام اجرای حکم قطعی دادگاه کاهش سرمایه شرکت ممنوع می باشد.
کاهش اجباری سرمایه شرکت چگونه است؟
اگر کاهش سرمایه شرکت به دلیل برداشت از آن نباشد و ضررهای وارد شده به میزانی باشد که نیمی از سرمایه شرکت از بین برود، در این صورت قانون هیئت مدیره شرکت را موظف نموده که از مجمع عمومی دعوت نماید تا نسبت به ماندگاری یا انحلال شرکت تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. البته لازم به ذکر است که مجمع عمومی تصمیم به انتشار سهام جدید و یا کاهش سرمایه و یا انحلال شرکت خواهد گرفت. پس از اخذ تصمیم در مجمع عمومی مدیران شرکت این تصمیم را مطابق مقررات قانون به اطلاع مرجع ثبت شرکت ها می رسانند. زمانی که مجمع عمومی فوق العاده به انحلال شرکت رأی ندهد باید در همان جلسه با رعایت مقرراتی که جهت ثبت شرکت ضروری می باشد ، سرمایه شرکت را به میزان سرمایه موجود کاهش دهند با این شرط که این سرمایه کمتر از میزان حداقلی که برای شرکت های سهامی تعیین شده نباشد.
نکته مهم درباره کاهش اجباری سرمایه شرکت:
طبق تبصره ماده 189 لایحه اصلاحی در کاهش اجباری سرمایه ، برخلاف کاهش اختیاری امکان دارد از طریق کاهش تعداد یا مبلغ اسمی سهام حاصل گردد.